GM Ian Nepomniachtchi
Bio
GM Ian Nepomniachtchi (w skrócie "Nepo") to rosyjski arcymistrz, który wygrał Turniej Kandydatów 2020-21 i zmierzył się z GM Magnusem Carlsenem o tytuł mistrza świata w meczu o mistrzostwo świata w 2021 roku.
Nepomniachtchi ma świetny ogólny bilans partii przeciwko mistrzom świata. W partiach klasycznych ma dodatni bilans przeciwko GM Vladimirowi Kramnikowi (+5 -4 =4), GM Viswanathanowi Anandowi (+3 -2 =5), a nawet (przed ich meczem w 2021 roku) miał dodatni bilans przeciwko Carlsenowi (+4 -1 =6, przy czym dwa zwycięstwa miały miejsce podczas ich karier młodzieżowych). Nepomniachtchi ma również dodatni bilans partii z GM Anatolijem Karpovem (+2 -0 =0 w 2013 r.) i GM Garrym Kasparovem (+2 -0 =3 w latach 2017-21) w rapidzie i blitzu - są to jedyne formaty, w których z nimi grał.
Nepomniachtchi jest użytkownikiem serwisu Chess.com, a jego nazwa użytkownika to lachesisq. W 2021 roku podpisał umowę sponsorską z Chess.com.
Styl gry
Nepomniachtchi prawie zawsze zaczyna partię od ruchu 1.e4 białymi, a tylko czasami gra partię angielską (1.c4). Czarnymi przeciwko 1.e4 gra zazwyczaj obronę sycylijską lub czasami obronę francuską, natomiast przeciwko ruchowi 1.d4 jego główną bronią jest obrona Grunfelda. W meczu o Mistrzostwo Świata w 2021 roku Nepomniachtchi zmienił swoje debiuty dla czarnych i na ruch 1.e4 odpowiadał ruchem 1...e5 (zamiast 1...c5).
Jego gra środkowa charakteryzuje się stylem atakującym, czego najlepszym przykładem jest partia z Grand Prix w Sharjah z 2017 roku.
Nepomniachtchi bardzo dobrze czuje się też w szachach szybkich i błyskawicznych, w których najważniejsza jest umiejętność atakowania i wymuszania na przeciwniku podejmowanie trudnych decyzji.
Dzieciństwo i początki kariery
Nepomniachtchi urodził się w rosyjskim Briańsku, półmilionowym mieście położonym około 400 km na południowy zachód od Moskwy. Zaczął grać w szachy bardzo wcześnie, bo już około czwartego roku życia. W latach 2000-2002 trzykrotnie zdobył mistrzostwo Europy w swojej kategorii wiekowej.
W 2002 r. został także mistrzem świata juniorów w kategorii do lat 12, z trudem pokonując Carlsena, od którego miał wówczas wyższy ranking. W 2021 roku Nepomniachtchi został drugim zawodnikiem, po GM Sergeyu Karjakinie, który wygrał zarówno Mistrzostwa Świata do lat 12, jak i Turniej Kandydatów.
Nepomniachtchi stale się poprawiał, co dwa lata zyskując około 100 punktów rankingowych. I to dosłownie co dwa lata: 2400 punktów osiągnął w kwietniu 2003 roku, 2500 pkt w kwietniu 2005 roku i 2600 w tym samym miesiącu w 2007 roku. Także w 2007 roku wypełnił wszystkie trzy swoje normy arcymistrzowskie (wcześniej w 2004 roku uzyskał tytuł IM). W 2008 roku kwiecień znów okazał się pomyślny dla Nepomniachtchiego, ponieważ znalazł się wtedy w pierwszej setce najlepszych zawodników na świecie. W tym samym roku, w lipcu, skończył 18 lat.
Dorosła kariera
W 2010 roku Nepomniachtchi zdobył swoje pierwsze Mistrzostwo Rosji, pokonując w dogrywce Karjakina dzięki remisowi czarnymi w partii typu armagedon. Pozostawało to jego jedynym zwycięstwem w tych zawodach do czasu, gdy wygrał je ponownie w grudniu 2020 roku. W 2013 roku przegrał w dogrywce z GM Peterem Svidlerem, zaś w latach 2015-19 wziął udział w mistrzostwach tylko raz, zajmując czwarte miejsce w 2018 roku.
Mistrzostwo Rosji nie było jedynym sukcesem Nepomniachtchiego w 2010 roku. Na początku roku wygrał on również Indywidualne Mistrzostwa Europy w Szachach. Dzięki swoim sukcesom w całym 2010 roku Nepomniachtchi w lipcu dołączył do grupy zawodników z rankingiem 2700. W tym samym miesiącu skończył 20 lat.
Nepomniachtchi reprezentował Rosję na Olimpiadzie Szachowej w 2010 r. oraz na każdej z odbywających się co dwa lata imprez od 2014 r. (w każdej kolejnej z nich występował na wyższej szachownicy). W 2010 roku Rosja wystawiła dwie drużyny, a Nepomniachtchi poprowadził drużynę "B" do szóstego miejsca (drużyna "A" zajęła drugie miejsce). W latach 2014, 2016 i 2018 grał na piątej, czwartej i drugiej desce w reprezentacji Rosji, która zajęła odpowiednio czwarte, trzecie i ponownie trzecie miejsce.
Inne sukcesy turniejowe Nepomniachtchiego to dwukrotny udział w Aeroflot Open w 2008 i 2015 roku oraz Memoriał Tala w 2016 roku. Największy swój sukces odniósł jednak w 2021 roku.
Szanse na zdobycie tytułu mistrza świata
Nepomniachtchi miał szanse na awans do Turnieju Kandydatów przed cyklem z 2020 roku. W Pucharze Świata w 2011 roku był rozstawiony z numerem 25., ale w trzeciej rundzie przegrał z GM Gatą Kamskym. W 2013 roku był rozstawiony z numerem 24., jednak już w pierwszej rundzie przegrał z GM Wei Yi. W 2015 roku ponownie dotarł do trzeciej rundy, w której nieznacznie (5-4) uległ rozstawionemu z numerem drugim GM Hikaru Nakamurze. W 2017 roku ponownie przegrał w trzeciej rundzie - jako zawodnik z numerem 15. przegrał z numerem 47. GM Baadurem Jobavą. W 2019 roku w końcu udało mu się dotrzeć do czwartej rundy, jednak przegrał wówczas z rozstawionym z numerem 12. GM Yu Yangyi.
To właśnie dzięki Grand Prix FIDE w 2019 roku Nepomniachtchi zakwalifikował się do Turnieju Kandydatów w 2020 roku. Po zwycięstwie w Grand Prix Moskwy musiał jeszcze udowodnić swoją wartość w turnieju w Jerozolimie. W turnieju finałowym Grand Prix FIDE 2019 Nepomniachtchi zapewnił sobie drugie miejsce w klasyfikacji generalnej Grand Prix, o włos wyprzedzając francuskiego GM Maxime'a Vachier-Lagrave'a. W finale, w liczącej 96 posunięć partii Nepomniachtchi pokonał GM Wei Yi i tym samym zapewnił sobie awans do Turnieju Kandydatów.
We wspomnianym Turnieju Kandydatów 2020-2021 Nepomniachtchi prowadził po sześciu rundach z trzema zwycięstwami i trzema remisami, po czym w siódmej rundzie przegrał z Vachier-Lagravem i przez to musiał podzielić się pierwszym miejscem z Francuzem. W tym momencie Turniej Kandydatów został zawieszony z powodu ograniczeń w podróżowaniu po Rosji oraz pandemii COVID-19.
Po wznowieniu turnieju w kwietniu 2021 r. Nepomniachtchi pokonał GM Kirilla Alekseenkę w 10. rundzie i GM Wang Hao w 12. rundzie, a następnie w 13. rundzie wywalczył remis, który zapewnił mu zwycięstwo w całym turnieju.
W meczu o mistrzostwo świata w 2021 roku przeciwko Carlsenowi, Nepomniachtchi zremisował na początku meczu pięć partii z rzędu, po czym przegrał bardzo zaciętą szóstą partię, która była zarazem najdłuższą w historii meczów o mistrzostwo świata i liczyła 136 posunięć. W tym momencie mecz wymknął się Nepomniachtchiemu spod kontroli, kończąc się wynikiem 7,5-3,5 na korzyść Carlsena.
Nepomniachtchi wygrał również następny Turniej Kandydatów w 2022 r., w którym zwycięstwo zapewnił sobie już na rundę przed końcem turnieju. Dzięki triumfowi uzyskał prawo do gry w Meczu o Mistrzostwo Świata FIDE 2023. Ponieważ Carlsen postanowił zrezygnować z obrony tytułu, przeciwnikiem Nepomniachtchiego był Ding Liren.
Na trzy partie przed końcem Nepomniachtchi prowadził z Dingiem jednym punktem, ale przegrał niezwykle dramatyczną partię nr 12. Po dwóch kolejnych remisach, doszło do dogrywki w szachach szybkich. Pierwsze trzy starcia zakończyły się podziałem punktu, natomiast czwartą partię oraz cały mecz wygrał Ding.
