Şah ve Vezirle Mat Etmek
Temel matları ve diğer genel mat modellerini öğrenmek satrancın gelişimi için önemli bir beceridir. Bir şah ve vezirle bir şaha karşı nasıl mat edileceğini bilmek, bilinmesi son derece değerli olan çok yaygın bir mat şeklidir! Peki bunu nasıl yapacağız? Hadi beraber öğrenelim!
Bir şah ve vezirle mat yapma hakkında bilmeniz gerekenler:
- Hangi Yöntemi Kullanmalıyım?
- Birinci Adım: Rakibin Şahını Bir Kutuya Hapsedin
- İkinci Adım: Şah ile Dans Edin!
- Üçüncü Adım: Veziri Dondurun!
- Dördüncü Adım: Mat Etmek İçin Şahın Üzerine Yürüyün
- Deneme
- Sonuç
Hangi Yöntemi Kullanmalıyım?
Bir şaha karşı, vezir ve şahla mat etmenin birçok farklı yolu ve yöntemi vardır. Bu yazıda bazılarının "kutulama" veya "dikdörtgen" yöntemi olarak adlandırdığı bir yöntemi öğreniyoruz. Bu öğrenilmesi çok zor olmayan, kanıtlanmış ve etkili bir yöntemdir.
Dört adımdan oluşur:
- Vezirimizi bir at hamlesi uzaklıkta konumlandırarak rakibin şahını kutuya hapsetmek,
- "Şah ile dans ederek" kutunun boyutunu küçültmek,
- Şah köşeye sıkıştıktan sonra "veziri dondurmak" ve
- Mat etmek için şahımızı hareket ettirmek!
Bu ilk başta biraz göz korkutucu gelebilir, ancak bu yöntemi oyun esnasında gördükten sonra, bu matı gerçekleştirmenin ne kadar basit olabileceğini göreceksiniz!
Birinci Adım: Rakibin Şahını Bir Kutuya Hapsedin
İlk adım kolay: vezirimizi bir at hamlesi uzaklıkta konumlandırarak rakibin şahını kutuya hapsediyoruz. Aşağıdaki pozisyonda, Beyaz'ın vezirinin ve şahının, yalnız bir şahla karşı karşıya olduğunu görebiliriz. 1. adımı tamamlamak için vezirimizi e4, c4, c8 veya f5 karelerine taşıyabilir ve vezirimizi Siyah'ın şahından bir at hamlesi uzaklıkta konumlandırabiliriz. Bu alıştırma için Ve4 ile başlıyoruz (lütfen veziri e4'e yerleştirmenin siyah şah için en küçük kutuyu oluşturduğuna dikkat edin).
Vezir e4'e gittikten sonra siyah şahın sıkışıp kaldığı kutuyu görebiliriz. Oyunun geri kalanında bu kutudan kaçmasına izin vermeyeceğiz!
Artık rakip şahını bir kutuya hapsettiğimize göre "şahla dans etmeye" başlayabiliriz.
İkinci Adım: Şah ile Dans Edin!
Bu adımda rakibimizin şahının hamlelerini vezirimiz ile tam anlamıyla kopyalıyoruz. Rakibin şahı bir kare yukarı hareket ederse, vezirimiz de bir kare yukarı hareket eder; Rakibin şahı çapraz olarak sağa doğru hareket ederse, bizim vezirimiz de çapraz olarak sağa doğru hareket edecektir; Rakip şah ne yaparsa yapsın, vezirimiz rakip şahından bir at hamlesi mesafesini her zaman korur.
Bu "şah ile dans etmek" olarak görülebilir. Aşağıdaki diyagramda Siyah'ın şahı d6'dan c7'ye hareket etmiş, bizden çapraz olarak sola doğru bir kare uzaklaşmış durumda. Ne yapmalıyız?
Bu doğru - vezirimizi Vd5 ile rakip şaha doğru bir kare ve çapraz olarak sola hareket ettiriyoruz!
Her hamlede (veya dans adımında), rakip şahının içinde bulunduğu kutu küçülecektir. Rakibin şah hareketlerini kopyalama işlemine, şah tahtanın köşesine ulaşana kadar devam ederiz. İşte beyaz vezirin siyah şahı köşeye sıkıştırmasını gösteren harika bir GIF:
Rakibin şahı köşeye ulaştığında veziri dondurmalıyız! Başka bir deyişle, oyunun geri kalanında mat etme zamanı gelene kadar veziri hareket ettirmeyi bırakmalıyız.
Üçüncü Adım: Veziri Dondurun!
Üçüncü adımla ilgili bilmemiz gereken ilk nokta, bunu asla unutmamamız gerektiğidir! Bu adımın gözden kaçırıldığı ve sonrasında matın yapılamadığı pek çok oyun olmuştur. Şunu asla unutmayın: Rakibin şahı köşeye ulaştığında veziri dondurmalıyız!
Rakip şahı köşeye ulaştığında neden vezirimizi hareket ettirmeyi bırakmamız gerektiğini merak ediyor olabilirsiniz. Hadi, rakip şah köşeye ulaştıktan sonra veziri bir at hamlesi uzaklığa hareket ettirirsek ne olacağına bir bakın. Sonraki pozisyonda Siyah Şa8 oynuyor ve Beyaz şahla dans etmeye devam ederek Vb6 oynuyor.
PAT! Rakibimizin kurallara uygun bir hamlesi yok (çünkü şah asla şah çekilebilecek karelere doğru hareket edemez) ve oyun berabere biter. Vezir öndeyken beraberlik istemezsiniz! Mat etmek istersiniz!
Rakip şah köşeye ulaştıktan sonra veziri dondurarak, artık Siyah'ın şahının yalnızca iki kare hareket edebildiği küçük bir kutunun içinde olduğunu görebiliriz. Bu, dördüncü adımın zamanı geldiği anlamına gelir: Mat etmek için şahın üzerine yürümek!
Dördüncü Adım: Mat Etmek İçin Şahın Üzerine Yürüyün
Artık rakip şah bir kutunun içinde olduğuna göre, mat etmeye yardım etmesi için şahımızı getiriyoruz. Siyah şahın, hapishane hücresindeki bir mahkumun ileri geri yürümesi gibi yalnızca iki kareye hareket edebileceğini unutmayın. Artık rakibimizin oyunun geri kalanındaki hamlelerini biliyoruz! Biz son darbe için şahı getirirken karşı taraf çaresiz durumda. Doğru fikir, rakibimizin şahı tahtanın köşesine ulaştığında şahımızı yardıma getirmektir. Aşağıdaki diyagramda bu sürece Şc3 oynayarak başlayabilir ve sonunda şahımızı c7'ye yürütebiliriz.
Siyah'ın oyunun geri kalanındaki hamlelerini zaten bildiğimiz için (a7 karesinden a8 karesine ileri geri hareket etmek), şahımız c7 karesine ulaşana kadar ilerlemeye devam ediyor:
Artık şahımız rakip şahının tam karşısında olduğuna göre birden farklı şekilde mat edebiliriz. Vb7#, Va5# ve Va4#'ın hepsi şah mat! Matı kaçırmamaya dikkat edin, aksi takdirde rakibinizin şahını kutudan çıkarabilir ve süreci baştan başlatmak zorunda kalabilirsiniz!
Deneme
Artık yöntemi bildiğinize göre, işte birkaç deneme. Aşağıdaki pozisyonda Siyah, vezirini bir at hamlesi uzaklıkta konumlandırarak Beyaz şahı nasıl kutuya hapsedebilir?
Evet! Siyah, beyaz şahı bir kutuya hapsetmek için veziri d4'e (veya b4 veya d8) koyabilir! Beyaz şahı en küçük kutuya hapsettiği için d4'ün Siyah'ın veziri için en iyi kare olduğunu unutmayın! Başka bir tane deneyelim. Aşağıdaki pozisyonda, Beyaz az önce Şh1 oynadı. Siyah ne yapmalı?
Evet! Vezirimizi dondurup şah yürüyüşümüze başlamak doğru! Şf3 en iyi hamle, Vg3 ise beraberliğe sebep olacak! Tamam, son bir test. Aşağıdaki pozisyonda Siyah az önce Şh7 oynadı. Beyaz nasıl mat edebilir?
Çok güzel! Bu pozisyonda birden fazla şah mat var! Dört matın hepsini (Vg7#, Vh5#, Vh4# ve Vh3#) bulabildiyseniz bonus puanlar sizin oldu!
Sonuç
Artık bir şah ve vezir ile yalnız bir şaha karşı mat yapmanın etkili bir yöntemini biliyorsunuz. Bu, doğal olarak veya şah ve piyon oyunsonunda bir piyonu vezir olarak terfi ettirdikten sonra oluşabileceği için en yaygın mat modellerinden biridir. Bu yeni bilgiyi kendi oyunlarınızda uygulamaya koymanın tadını çıkarın!
