Schaken Leren | Spelregels + de 7 Eerste Stappen

Het is nooit te laat om te leren schaken - het populairste spel ter wereld! De schaakregels zijn eenvoudig te leren:

• Hoe zet je het schaakbord op
• Hoe bewegen de schaakstukken
• Ontdek de speciale schaakregels
• Ontdek wie bij schaken de eerste zet doet
• Bekijk de regels over hoe je een schaakpartij wint
• Bestudeer fundamentele schaakstrategieën
• Oefen door veel partijen te spelen

Stap 1. Hoe zet je het schaakbord op

Bij het begin van het spel moet het schaakbord zo liggen dat voor allebei de spelers het vakje rechtsonder wit is.

Daarna kunnen de schaakstukken op het bord worden geplaatst. In de hoeken staan de torens. Naast de torens staan de paarden en daarnaast staan de lopers. De koningin staat aan het begin van het spel altijd op haar eigen kleur (de witte koningin op een wit vakje, de zwarte koningin op een zwart vakje) met de koning op het vakje ernaast. Op de tweede rij staan acht pionnen.

Het opstellen van de stukken bij aanvang van de partij is heel gemakkelijk.

 Aanbevolen Tool -> Train je kijk op het bord

Stap 2. Hoe bewegen de schaakstukken

Elk van de 6 verschillende stukken beweegt verschillend. Stukken kunnen niet door andere stukken heen bewegen (hoewel het paard over andere stukken heen kan springen) en kunnen niet naar een veld waar al een eigen stuk staat. Echter wel naar een veld waar een stuk van de tegenstander staat dat dan geslagen wordt. Stukken worden over het algemeen neergezet op posities waar ze andere stukken kunnen slaan (door op hun veld te gaan staan en ze dan te vervangen), of waar ze hun eigen stukken verdedigen zodat deze niet geslagen kunnen worden of om belangrijke velden op het bord te controleren.

Hoe beweegt de Koning

De koning is het belangrijkste schaakstuk maar ook een van de zwakste. De koning beweegt slechts één veld tegelijk in elke richting - vooruit, achteruit, opzij en diagonaal. De koning mag nooit zichzelf schaak zetten (waar hij geslagen zou kunnen worden). Zodra de koning wordt aangevallen door een ander stuk staat hij "schaak".

Hoe beweegt de Dame

De dame is het machtigste stuk. Ze kan in elke richting bewegen - vooruit, achteruit, opzij en diagonaal - zo ver als mogelijk zolang ze niet door haar eigen stukken wordt belemmerd. En, zoals bij alle stukken, als de dame een stuk van de tegenstander slaat, is haar zet voorbij. Zie hoe de witte dame de zwarte dame slaat en vervolgens de zwarte koning gedwongen wordt om te zetten.

Hoe beweegt de Toren

De toren mag zich zo ver verplaatsen als hij maar wil, maar alleen naar boven, naar beneden en naar de zijkanten. De torens zijn vooral erg sterk wanneer ze samen werken en elkaar beschermen!

Hoe beweegt de Loper

De loper mag zo ver bewegen als hij wil, maar uitsluitend diagonaal. Elke loper begint op een bepaalde kleur (licht of donker) en blijft de hele partij op die kleur. Lopers werken uitstekend samen omdat ze elkaars zwakheden opheffen.

Hoe beweegt het Paard

Paarden verplaatsen zich compleet anders dan de andere stukken. Zij verplaatsen zich twee vakjes in een bepaalde richting en dan één vakje in een hoek van 90 graden, alsof het een L-vorm maakt. Paarden zijn ook de enige stukken die over andere stukken heen kunnen springen.

Hoe beweegt de Pion

Pionnen zijn ongewoon, omdat ze bewegen en slaan op verschillende manieren. Ze bewegen alleen vooruit, maar slaan diagonaal. Pionnen kunnen zich per zet maar één vakje vooruitbewegen, met uitzondering van de eerste keer dat ze bewegen: dan kunnen ze twee vakjes vooruit in één zet. Pionnen kunnen alleen een stuk slaan dat één vakje diagonaal voor hen staat. Ze kunnen nooit achteruitslaan. Als een ander stuk direct voor de pion staat, kan de pion niet meer vooruitbewegen.

 Aanbevolen Tool -> Solitair Schaak (sla al je stukken)

Stap 3. Ontdek de speciale schaakregels

Er zijn een paar speciale regels bij het schaken die op het eerste gezicht misschien niet logisch lijken. Ze zijn gecreëerd om het spel leuker en interessanter te maken.

Hoe promoveert een Pion bij het Schaken

Pionnen hebben nog een speciale gave en dat is wanneer een pion de overzijde van het bord bereikt, deze verandert in een ander schaakstuk (dit heet promoveren).

Een pion kan tot elk ander stuk promoveren. Een wijdverbreid misverstand is, dat een pion alleen kan promoveren tot een stuk dat al geslagen is. Dat is NIET waar. Meestal promoveert een pion tot dame. Alleen pionnen kunnen promoveren.

Hoe sla je "en passant" bij het schaken

De laatste regel voor pionnen heet "en passant" wat Frans is en "in het voorbijgaan" betekent. Als een pion twee velden naar voren gaat met zijn eerste zet en daardoor naast een pion van de tegenstander komt te staan (en daardoor feitelijk voorbij deze pion springt waardoor deze niet kan slaan) dan heeft die pion de mogelijkheid om te slaan terwijl de pion hem voorbijgaat.

Deze speciale zet moet wel worden gedaan onmiddellijk nadat de pion ernaast komt te staan, anders mag het niet meer. Klik door het voorbeeld hieronder om deze vreemde maar belangrijke regel beter te begrijpen.

Hoe rokeer je

Een andere speciale regel heet rokeren. Hiermee kun je twee belangrijke dingen doen met slechts één zet: je brengt je koning in veiligheid (hopelijk) en haalt je toren uit de hoek en brengt hem in het spel. Als een speler aan zet is, mag hij zijn koning twee velden opzij schuiven en daarna de toren waar hij heen beweegt pakken en aan de andere kant pal naast de koning zetten. (Zie het voorbeeld hieronder.) Echter, om te kunnen rokeren moet er aan de volgende voorwaarden worden voldaan:

• het moet de allereerste zet van de koning zijn
• het moet de allereerste zet van die toren zijn
• er mogen geen stukken tussen de koning en de toren in kwestie staan
• de koning mag niet schaak staan, of langs een veld gaan waar hij schaak zou staan

Merk op dat als je in de ene richting rokeert, de koning dichter bij de rand van het bord staat. Dat heet de "korte rokade". Rokeren naar de andere kant, waar de dame stond, heet de "lange rokade". Naar welke kant je ook rokeert, de koning wordt altijd twee velden opzij verplaatst.

Stap 4. Ontdek wie bij schaken de eerste zet doet

De speler met de witte stukken doet altijd de eerste zet. Daarom bepalen de spelers meestal eerst wie met wit mag spelen door een muntje op te gooien of een speler kiest een pion die verborgen wordt gehouden in de ander zijn hand. Wit doet de eerste zet, gevolgd door Zwart, dan weer Wit, dan weer Zwart, enzovoort tot het einde van de partij. Om te mogen beginnen is een klein voordeel, dat de witspeler de mogelijkheid geeft om als eerste aan te vallen.

Stap 5. Bekijk de regels over hoe je een schaakpartij wint

Er zijn verschillende manieren om een schaakpartij te beëindigen: door schaakmat, door remise, door opgave of door verlies op tijd...

Hoe zet je schaakmat

Het doel van het spel is om de koning van de tegenstander mat te zetten. Dit gebeurt wanneer de koning schaak wordt gezet en niet meer kan ontsnappen. Er zijn maar drie manieren waarop de koning aan schaak kan ontsnappen:

• weglopen (maar rokeren is verboden als je schaak staat)
• het schaak opheffen door er een ander stuk tussen te plaatsen
• of door het stuk te slaan dat de koning aanvalt

Als de koning niet aan schaakmat kan ontsnappen, is de partij voorbij. Gewoonlijk wordt de koning niet echt geslagen of van het bord gepakt, maar de partij is simpelweg voorbij.

Voorbeeld van het "Narrenmat".

Hoe maak je remise

Af en toe eindigen schaakpartijen niet met een winnaar, maar is het gelijkspel. Er zijn vijf redenen waarom een schaakpartij eindigt in remise:

• "De patstelling" ontstaat wanneer een speler aan zet is en zijn koning staat NIET schaak, maar hij kan toch geen enkele legale zet meer doen.

Door de zet Dc7 staat Zwart niet schaak maar kan ook geen geldige zet doen. De partij is daarom remise door pat.

• De spelers mogen een remise overeenkomen en stoppen met spelen
• Er zijn niet genoeg stukken op het bord om schaakmat af te dwingen (bijvoorbeeld: een koning en een loper tegen een koning)
• Een speler geeft aan dat het remise is als precies dezelfde stelling drie keer voorkomt (niet noodzakelijk drie keer achter elkaar)
• Vijftig opeenvolgende zetten zijn gespeeld, waarbij geen van beide spelers een pion heeft verplaatst of een stuk heeft geslagen

Stap 6. Bestudeer fundamentele schaakstrategieën

Er zijn vier eenvoudige dingen die elke schaakspeler moet weten:

Bescherm je Koning

Breng je koning naar de hoek van het bord waar hij meestal veiliger staat. Stel de rokade niet uit. Meestal moet je zo snel mogelijk rokeren. Vergeet nooit dat het niet uitmaakt dat je je tegenstander bijna mat hebt gezet, als je zelf eerst mat wordt gezet!

Geef geen stukken weg

Verlies niet roekeloos je stukken! Elk stuk is waardevol en je kunt geen partij winnen zonder stukken om schaakmat te geven. Er is een eenvoudig systeem dat de meeste spelers gebruiken om de relatieve waarde van elk stuk aan te geven. Hoeveel zijn de schaakstukken waard?

• Een pion is 1 waard
• Een paard is 3 waard
• Een loper is 3 waard
• Een toren is 5 waard
• De dame is 9 waard
• De koning is oneindig waardevol

Na de partij hebben deze punten geen enkele betekenis - het is simpelweg een systeem dat je kunt gebruiken om beslissingen te nemen terwijl je speelt en dat je helpt te bepalen wanneer je moet slaan, ruilen of een andere zet moet doen.

Controleer het centrum van het schaakbord

Probeer het midden van het bord te beheersen met je lopers, paarden en pionnen. Als je het midden beheerst, heb je meer ruimte om je stukken te bewegen. Je tegenstander zal juist meer moeite hebben om zijn stukken over het bord te bewegen. In dit voorbeeld hierboven doet wit goede zetten om het midden te beheersen. Zwart doet juist slechte zetten.

Gebruik al je schaakstukken

In het voorbeeld hierboven heeft Wit al zijn stukken in het spel gebracht! Je stukken zijn niet veel waard als ze op de achterste rij blijven staan. Probeer ze allemaal in het spel te brengen, zodat je meer stukken tot je beschikking hebt als je gaat aanvallen. Maar één of twee stukken gebruiken bij een aanval zal niet werken bij een goede tegenstander.

Aanbevolen Artikel -> The 10 most common mistakes among chess beginners

Stap 7. Oefen door veel partijen te spelen

Het belangrijkste wat je kunt doen om beter te worden in schaken is veel partijen spelen! Het maakt niet uit of je thuis speelt met vrienden of familie of online, je moet heel veel spelen om beter te worden. Vandaag de dag is het gemakkelijk om een online schaakpartij te vinden!

Hoe speel je Schaakvarianten

Hoewel de meeste mensen volgens de standaardregels schaken, willen sommige mensen schaken volgens andere regels. Deze worden "schaakvarianten" genoemd. Elke variant heeft zijn eigen regels.

• Schaak960: Bij Schaak960 (Fisher Random) wordt de beginstelling willekeurig bepaald. De pionnen blijven op hun normale plaats, maar de rest van de stukken wordt willekeurig neergezet.
• King Of The Hill: Bij deze variant moet je proberen om je koning naar het centrum van het bord te brengen oftewel naar de "top van de berg."
• Doorgeefschaak: Deze variant wordt gespeeld met koppels. Zodra een speler een stuk van de tegenstander slaat, mag zijn of haar teamgenoot dit stuk gebruiken. Bijvoorbeeld: Als ik met Wit speel en mijn teamgenoot die met Zwart speelt, slaat een paard, dan kan ik bij mijn volgende zet dit paard op ieder leeg veld van het bord plaatsen. Ik kan dit bij elk van mijn toekomstige zetten doen.
• Crazyhouse: Dit is een heel spannende variant, want je mag de stukken gebruiken die je van je tegenstander hebt geslagen. Dus als ik met Wit speel en ik sla een zwarte pion, dan verandert deze in een wiite pion die ik op het bord mag plaatsen ter versterking van mijn leger. Ik kan dit bij elk van mijn volgende zetten doen.
• 3-Schaak: Bij deze variant wint diegene die de koning van zijn tegenstander het eerst drie keer schaak zet.

Geniet van schaken met deze fantastische schaakvarianten.

 Aanbevolen Artikel -> 5 Verbazingwekkende Schaakvarianten

Hoe speel je Schaak960

Schaak960 volgt dezelfde regels als het standaard schaken, met uitzondering van de startpositie van de stukken op de achterste rij, die willekeurig zijn opgesteld, waarbij 960 mogelijke posities gemaakt kunnen worden. Rokeren gaat net zoals bij het standaard schaken, waarbij de koning en toren op hun normale rokade-velden komen te staan (g1 en f1 of c1 en d1). 960 is dus net als standaard schaken, maar met meer variatie in de opening.

Aanbevolen Tool -> Speel Schaak960 tegen de Computer

 Aanbevolen Tool -> Speel Schaak960 met Vrienden

Hoe speel je volgens Schaaktoernooiregels

Veel toernooien worden gespeeld volgens vaste gemeenschappelijke regels. Deze regels gelden niet per se als je thuis of online schaakt, maar je wilt er misschien toch mee oefenen.

• Aanraken is Zetten - Wanneer een speler een van zijn eigen stukken aanraakt, moet hij met dat stuk zetten als een legale zet mogelijk is. Wanneer een speler een stuk van zijn tegenstander aanraakt, moet hij dat stuk slaan. Als een speler een stuk wil aanraken om het recht te zetten op het bord, moet hij dat van tevoren aankondigen, meestal door te zeggen "ik zet recht".
• Klokken en Tijdcontrole - De meeste toernooien gebruiken een tijdcontrole om de tijd besteed aan de gehele partij te reguleren, niet de tijd per zet. Elke speler krijgt dezelfde hoeveelheid tijd die hij kan gebruiken voor de gehele partij en hij kan zelf bepalen hoe hij die tijd besteedt. Zodra een speler gezet heeft, drukt hij op de klok waardoor de klok van de tegenstander begint te lopen. Als een speler al zijn tijd heeft verbruikt en de tegenstander claimt dit, dan verliest de speler die geen tijd meer over heeft (tenzij de tegenstander niet over voldoende materiaal beschikt om mat te kunnen geven, dan is het remise).

Veelgestelde Schaakvragen (FAQ's)

Misschien word je een beetje duizelig van al deze informatie. Dat is precies de reden waarom we je deze veelgestelde vragen aanbieden, die bij mensen kunnen opkomen die net de schaakwereld binnenstappen. We hopen dat je het nuttig vindt!

Hoe word ik beter in schaken?

Het kennen van de regels en basisstrategieën is maar het begin - een heel leven is niet genoeg om alles te leren over schaken! Om je spel te verbeteren moet je drie dingen doen:

1. Speel veel schaak - gewoon door blijven spelen! Speel zoveel je kunt. Je zou van iedere partij moeten leren - of je nu wint of verliest.
2. Studeer met schaaklessen - als u echt snel wilt vooruitgaan, dan moet u beslist wat online schaaklessen volgen. U vindt online schaaklessen hier.
3. Speel met plezier - Raak niet ontmoedigd als je niet meteen al je partijen wint. Iedereen verliest weleens - zelfs wereldkampioenen. Zolang je met plezier blijft spelen en leert van de partijen die je verliest, kun je eindeloos van schaken blijven genieten!

Wat is de beste beginzet bij schaken?

Hoewel er geen eenduidige beste eerste zet bestaat in het schaken, is het wel van belang om meteen invloed op het centrum uit te oefenen. Daarom zetten de meeste spelers een van hun beide centrumpionnen (voor de koning en de dame) twee velden vooruit met 1. e4 of 1. d4. Sommige andere spelers geven de voorkeur aan 1. c4 of 1. Pf3. De meeste andere zetten zijn minder goed. Bobby Fischer was ervan overtuigd dat de koningspion zetten met 1. e4 de beste zet is.

Welke kleur begint bij schaken?

De speler met de witte stukken doet altijd de eerste zet.

Kan een pion achteruit bewegen?

Pionnen kunnen niet achteruit bewegen. Maar, als een pion de overkant van het bord bereikt, moet je hem laten promoveren tot een ander stuk (bijvoorbeeld een dame). Daarna beweegt hij zoals dat stuk en kan hij dus wel achteruit.

Kun je bij schaken meer dan één stuk tegelijk zetten?

Als je aan zet bent kun je slechts één stuk per zet verplaatsen - met één uitzondering! Als je rokeert, verplaats je zowel je koning als je toren met één zet.

Wat is het belangrijkste schaakstuk?

De koning is het belangrijkste schaakstuk. Als je de koning verliest, verlies je de partij. Maar de dame is het machtigste schaakstuk.

Wanneer is schaken uitgevonden?

Hoewel veel mensen geloven dat schaken afstamt van een soortgelijk spel dat bijna tweeduizend jaar geleden gespeeld werd in India, is de oorsprong van het spel niet helemaal duidelijk. Het schaken dat we vandaag de dag kennen werd populair in het 15e-eeuwse Europa.

Wat was de langste partij in de schaakgeschiedenis?

De langste toernooischaakpartij ooit (wat betreft het aantal zetten) werd gespeeld door Nikolić tegen Arsović in 1989 in Belgrado, Servië.

Wat is schaaknotatie?

Notatie werd uitgevonden om schaakpartijen achteraf te kunnen analyseren. Door te noteren wordt de hele partij opgeschreven en kunnen we hem zo vaak naspelen als we willen. We moeten er alleen voor zorgen, dat we onze zetten en die van de tegenstander correct opschrijven.

Schaaknotatie maakt het mogelijk om al je partijen te bewaren...

Ieder veld heeft coördinaten en elk stuk wordt aangegeven met een letter (P voor paard, L voor loper, D voor dame, T voor toren en K voor koning).

 Aanbevolen Artikel -> Schaaknotatie - De Taal van het Spel

Wat is het doel van schaken?

Schaken is een spel dat door twee spelers gespeeld wordt. Zij zitten tegenover elkaar met tussen hen in een bord met 64 vakjes van verschillende kleuren. Elke speler heeft 16 stukken: 1 koning, 1 koningin, 2 torens, 2 lopers, 2 paarden en 8 pionnen.

A board, two players and 32 pieces is all you need to start a game.

Het doel van het spel is de koning van de tegenstander schaakmat te zetten. Dit gebeurt wanneer de koning dreigt te worden geslagen en er geen manier is om dit te voorkomen.

Ben je gereed om met schaken te beginnen? Meld je gratis aan bij Chess.com en geniet van het spel!